25. Jezus Chrystus (narodzenie)

Pierwsi chrześcijanie świętowali przede wszystkim życie, śmierć i zmartwychwstanie Pana Jezusa. Dlatego też inne wydarzenia z życia Jezusa, Jego poczęcie, narodzenie i historia dzieciństwa, dopiero z czasem zyskiwały na znaczeniu i były stopniowo wprowadzane w praktykę liturgiczną wspólnoty wierzących.

Ewangelie nie mówią o dacie narodzin Jezusa. Informacje o tym pojawiają się w apokryfach. Najstarszą wzmiankę o dokładnym dniu narodzin Jezusa znajdziemy u św. Hipolita Rzymskiego, który w Komentarzu do Księgi Daniela, datowanym na rok 204 po Chrystusie pisze: „Pierwsze przyjście Pana naszego wcielonego, w którym narodził się w Betlejem miało miejsce ósmego dnia przed kalendami styczniowymi”, czyli właśnie 25 grudnia. Hipolit dodaje nawet, że to była środa, 42 rok panowania cesarza Augusta. Na tę datę dzienną wskazał także historyk i podróżnik rzymski Sekstus Juliusz Afrykański. Sam należał do wspólnoty chrześcijańskiej. W swojej ‘Kronice świata’ mówi o tym, że świat został stworzony 25 marca 5503 roku przed Chrystusem. Według niego Zwiastowanie miało miejsce 25 marca w roku 3 przed naszą erą, a Jezus narodził się 25 grudnia tegoż właśnie roku.

Uczeni i teologowie dyskutują na temat daty obchodów Bożego Narodzenia. Niektórzy są zdania, że chrześcijanie nie znając faktycznej daty narodzin Jezusa, obrali symboliczną datę obchodów święta. Uważają oni, że była to data bliska zimowemu przesileniu. Wtedy też poganie obchodzili dzień urodzin Mitry – niepokonanego Boga słońca, a od 274 roku cesarz Aurelian nakazał obchody synkretycznego kultu Sol Invictus – narodziny boga Słońca. Według tych badaczy chrześcijanie zastąpili kult pogański chrześcijańska treścią.

Inni uczeni wskazują na fakt, że wybór daty był sugerowany przez apokryfy. Joseph Ratzinger, późniejszy papież Benedykt XVI, w swojej książce ‘Duch liturgii’ zwraca uwagę, że w tradycji judaistycznej 25 marca był uważany za dzień stworzenia świata. Dlatego chrześcijanie obchodzili ten dzień, jako wspomnienie poczęcia Jezusa, czyli Zwiastowanie. W konsekwencji narodzenie wypadało 25 grudnia.

Pierwotnie różne daty były wskazywane, jako dzień narodzin Jezusa. Klemens Aleksandryjski wspomina o 19 kwietnia, 20 maja, a on sam skłaniał się do 17 listopada. W II wieku w Egipcie święto narodzenia obchodzono 6 stycznia. Kościół rzymski obchodził narodziny Jezusa 25 grudnia od połowy IV wieku.

Boże Narodzenie szybko rozprzestrzeniło się w liturgii Kościoła zachodniego. Około 360 roku było świętowane w rzymskiej prowincji Afryki. Wspomina się, że w 380 obchodzone było w Hiszpanii, a pod koniec IV wieku w północnej Italii. W IV i V wieku rozprzestrzeniło się także na chrześcijańskim Wschodzie.

Chrześcijanie na początku koncentrowali się tylko na śmierci i zmartwychwstaniu Pana, ale stopniowo odkrywali prawdę, że tajemnica zbawienia człowieka obejmuje całość ekonomii zbawczej Boga, a do niej należą też wcześniejsze chronologicznie wydarzenia, ale stanowiące jedno zbawcze działanie Boga. Dlatego świętowanie Bożego Narodzenia, choć otoczone różnymi zwyczajami i obrzędami, odnosi nas bezpośrednio do Boga, który zbawia, uwalnia od grzechu. Jego narodzenie, stanie się prawdziwym człowiekiem, jest środkiem i narzędziem zbawienia.