8. Zwiastowanie Pańskie (uroczystość)

Pierwotnie Uroczystość Zwiastowania miała wielkie znaczenie liturgiczne, bo uważano ją za „święto Pańskie", kładąc akcent na Wcielenie Chrystusa, wypełnienie zapowiedzi z raju o przyjściu Syna Boży, które rozpoczyna realizację Boskiego planu zbawienia.

Z czasem jednak święto stawało się coraz bardziej „maryjne". Uwaga ludu koncentrowała się na Tej, która była „błogosławiona między niewiastami". Jej „fiat – niech mi się stanie według twego słowa" było „nowym stworzeniem", nowym początkiem. Trudniejsza do przyjęcia i nieco abstrakcyjna prawda o Wcieleniu Chrystusa ustępowała miejsca obrazom i treściom związanym z Maryją, Jej spotkaniu z Archaniołem oraz z ludzką wolnością i decyzją, by opowiedzieć się za Bogiem lub przeciwko Niemu.

Kiedy przyglądamy się losom świętych i błogosławionych mówimy o ich historii, o tym jak ich wiara prowadziła na ołtarze. Mówiąc o Zwiastowaniu Pańskim, również warto odnieść się do przeszłości, pokazać dzieje tego święta. I tu – ponieważ cofamy się aż do pierwszych wieków działalności Kościoła – nie powinno być zaskoczenia, że pojawi się stwierdzenie, iż nie mamy precyzyjnych informacji o tym od kiedy i jak ono „zaistniało”, ani jak zostało wprowadzone.

Wiemy, że w IV wieku, w Nazarecie wzniesiono bazylikę Zwiastowania, wiemy, że uroczystość pojawia się w tradycji Kościoła Wschodniego w V wieku. Natomiast na Zachodzie o świętowaniu tajemnicy Bożego Wcielenia mówi się od czasów papieża św. Grzegorza Wielkiego, który zmarł w 604 roku. Natomiast papież św. Sergiusz I, którego pontyfikat przypada na II połowę VII i sam początek VIII w. zalecał, aby świętu towarzyszyła uroczysta procesja – i wzmianki o takowych pojawiają się np. z terenu Francji.

Nie wiemy dokładnie, dlaczego Zwiastowanie obchodzone jest od wieków 25 marca. Dawniej sądzono, że ma to związek z Bożym Narodzeniem, które Wcielenie Syna Bożego poprzedza o 9 miesięcy. Dzisiaj badacze są jednak zdania, że wybór daty ma raczej związek ze świętem Paschy. Zwiastowanie to początek Życia, które jak klamrą spina męka, śmierć i zmartwychwstanie Chrystusa. Dlatego właśnie chrześcijanie obchodzili pamiątkę Zwiastowania narodzin Pana w końcu marca, przygotowując się do pełniejszego przeżycia Wielkanocy.

W pobożności chrześcijańskiej Zwiastowanie jest upamiętnione przez dwie szczególne modlitwy – „Pozdrowienie Anielskie”, inaczej zwane „Zdrowaś Maryjo” oraz „Anioł Pański”. Do XVI w. odmawiana była tylko pierwsza część „Zdrowaś Maryjo”, słowa Anioła i św. Elżbiety. Dopiero św. Pius V wprowadził resztę słów modlitwy, które odmawiamy do dzisiaj. Zwiastowanie jest także jednym z ważniejszych tematów w różnych przejawach sztuki religijnej, malarstwie i muzyce. Warto też dodać, że uroczystość Zwiastowania Pańskiego skupia naszą uwagę na darze życia – Maryja wypowiadając fiat stała się matką, Matką Boga. Dlatego też na 25 marca przypada Dzień Świętości Życia.