Angelo Giuseppe Roncalli urodził się w 1881 roku jako czwarte z jedenaściorga dzieci. Od dzieciństwa był postrzegany jako dobry, ciepły i pogodny człowiek. Kiedy miał 12 lat, wstąpił do niższego seminarium duchownego w Bergamo. Czesne pomógł mu opłacać proboszcz, gdyż rodziny nie było na nie stać. Gdy miał 15 lat stał się tercjarzem franciszkańskim. Dzięki stypendium przeniósł się w 1901 roku do papieskiego seminarium w Rzymie. Rok później został powołany do wojska.
Po powrocie, kontynuował studia seminaryjne. W 1904 uzyskał stopień naukowy doktora z teologii, a kilka tygodni później przyjął święcenia kapłańskie. Praktycznie od początku seminarium aż do śmierci prowadził zapiski duchowe, które zostały potem wydane jako „Dziennik duszy”. Niedługo po święceniach został sekretarzem biskupa Bergamo i rozpoczął wykłady w seminarium duchownym. Redagował biuletyn diecezjalny i był duszpasterzem Akcji Katolickiej.
W 1915 roku, na początku I wojny światowej został powołany do wojska. Na początku był sanitariuszem, a potem, aż do 1918, kapelanem. W 1925 roku rozpoczął służbę w dyplomacji watykańskiej, najpierw w Bułgarii, potem w Turcji i Grecji. W czasie II wojny światowej był nuncjuszem apostolskim w Paryżu. W 1953 roku został mianowany patriarchą Wenecji i kardynałem.
Podczas trzydniowego konklawe, kard. Roncalli został wybrany papieżem w 1958 roku. Jak sam powiedział – „drżę i lękam się”. Ale ten „przejściowy papież” – jak uważali niektórzy – rozpoczął epokowy proces „aggiornamento” – dostosowania Kościoła do czasów współczesnych poprzez zwołanie Soboru Watykańskiego II.
Jan XXIII swoją dobrocią i uśmiechem podbił serca wiernych. Był dobroduszny i otwarty. Palił fajkę, miał duży dystans do samego siebie i wielkie poczucie humoru. Był też zdystansowany wobec ceremoniału papieskiego. Opowiada się o tym, że w czasie koronacji na papieża, kiedy ordynariusz polowy włoskiego wojska podchodził, by otrzymać błogosławieństwo, zobaczył, jak papież Jan staje na baczność i mówi: „Panie generale, melduje się sierżant Roncalli”.
Największym dokonaniem papieża Jana XXIII było oczywiście zwołanie Soboru. Mimo zdziwienia i oporu wielu, papież przygotował i otworzył obrady soborowe w październiku 1962 roku. Ogłosił 8 encyklik. Rozpoczął rewizję Kodeksu Prawa Kanonicznego. Wiele uwagi przykładał do kwestii ekumenizmu. Spotkał się z prymasem anglikańskim, arcybiskupem Canterbury. Wymienił także pozdrowienia z patriarchami Moskwy Aleksym i Konstantynopola Atenagorasem. Troszczył się o „Kościół milczący”, prześladowany w państwach komunistycznych, także w Polsce.
Jan XXIII zmarł 3 czerwca 1963 roku w Watykanie. Beatyfikował go Jan Paweł II, a ich obydwu kanonizował papież Franciszek 27 kwietnia 2014 roku. Była to pierwsza podwójna kanonizacja głowy Kościoła w XXI wieku. W uroczystości kanonizacyjnej wziął udział także papież senior Benedykt XVI.