28. Bł. Lanfrank

Urodził się w Pawii w Lombardii w roku 1005. Pochodził z zamożnej rodziny. Był urzędnikiem miejskim w miejsce swojego zmarłego ojca. Pragnął jednak doskonałości. Udał się do Francji i tam wstąpił do benedyktynów. Założył słynną szkołę klasztorną w Bec w Normandii. W dyskusjach filozoficznych o wzajemnej relacji wiary i rozumu, skłaniał się do poglądów dających pierwszeństwo wierze. W teologii jednak posługiwał się metodą dialektyki, a swoje tezy starał się udowadniać rzetelnym rozumowaniem.

W roku 1049 Berengariusz z Tours wystąpił przeciwko Lanfrankowi z racjonalistycznym traktatem ‘De sacra coena – o świętej wieczerzy’. Berengariusz był zwolennikiem sensualizmu, podważał wszystkie prawdy wiary sprzeczne z rozumem. Jego teoria Eucharystii była symboliczno-spirytualistyczna. Uważał, że w trakcie konsekracji chleba i wina nie zachodzi przemiana rzeczy, ale znaczenia. Lanfrank wystąpił przeciwko Berengariuszowi. Dla wyjaśnienia istoty Eucharystii zaczerpnął terminologię z filozofii Arystotelesa. W postaciach eucharystycznych odróżniał substancję, istotę od akcydensów, zmysłowo doświadczanych przypadłości. Według Lanfranka przemiana eucharystyczna dokonuje się na poziomie substancji, a nie przypadłości. Na poziomie substancji zatem chleb przemienia się w Ciało Chrystusa, a wino w Jego Krew, choć na poziomie akcydensów, przypadłości pozostaje nadal widok, smak i zewnętrzne atrybuty chleba i wina. Taka interpretacja pozwoliła odejść od ‘kanibalistycznych’ interpretacji Eucharystii. Byli bowiem tacy, którzy w bardzo realistyczny sposób mówili na przykład o ‘gryzieniu prawdziwego Ciała Chrystusa’. Interpretacja Lanfranka dała też podstawy pod późniejszą naukę o transsubstancjacji, rozwiniętą zwłaszcza przez św. Tomasza z Akwinu.

Lanfrank założył w Caen dwa klasztory benedyktyńskie, męski i żeński. W 1066 roku został opatem męskiego klasztoru. Rok później papież Aleksander II mianował go biskupem w Rouen. Lanfrank wymówił się jednak i nie przyjął godności.

Normandia w północnej Francji należała w tamtym czasie do królów angielskich. Ówczesny władca, Wilhelm, zaproponował kandydaturę Lanfranka na stolicę prymasowską w Canterbury. Papież przystał na takie rozwiązanie. Pomimo oporów, Lanfrank w końcu przyjął godność arcybiskupa w 1070 roku.

Początki rządów nie były łatwe dla niego. Arcybiskup Yorku nie chciał uznać zwierzchnictwa Lanfranka w Canterbury. Zbuntował przeciwko niemu biskupów Worcester, Lichlield i Rochester. Sprawa dotarła do Rzymu i papież Aleksander II zwołał jeszcze w tym samym roku synod w Windsorze, gdzie przez swego legata kardynała Huberta przyznał i potwierdził prawa prymasowskie w Anglii dla metropolitów, arcybiskupów Canterbury.

Lanfrank rozbudował w siedzibie prymasowskiej katedrę i przylegający do niej klasztor benedyktyński. Zreformował życie kleru diecezjalnego i zakonnego. Dbał o karność kościelną. Zreformował ustawodawstwo kościelne w Anglii.

Pozostawił po sobie szereg pism. Znacząco wpłynął na późniejsze teologiczne koncepcje dotyczące obrony prawdy o rzeczywistej obecności Jezusa w Eucharystii. Napisał komentarze do psalmów. O jego wiedzy prawniczej świadczą pisma i dekrety reformujące życie Kościoła i kleru. Napisał traktat o sakramencie pokuty, gdzie porusza kwestie tajemnicy spowiedzi. Pozostawił po sobie wiele listów opisujących ówczesne wydarzenia, które stanowią bezcenne źródło wiedzy dla historyków.

Lanfrank zmarł 28 maja 1089 roku i został pochowany w katedrze w Canterbury. Formalna beatyfikacja Lanfranka nigdy nie została przeprowadzona, ale rzymska Enciclopedia Sanctorum nadaje mu taki tytuł.