13. Św. Marcin I

To był Marcin I, papież, ostatni z rzędu następców św. Piotra wpisanych do katalogu świętych jako męczennik. Jego historia jako żywo przypomina losy Jezusa, którego był namiestnikiem na ziemi. Wybrany na Stolicę Piotrową przy aplauzie i entuzjazmie wielu, niedługo potem znalazł swoją Kalwarię i zmarł jako męczennik na wygnaniu.

Urodził się w umbryjskim mieście Todi. Jego ojciec Fabrycjusz był kapłanem. Były to jeszcze czasy, kiedy celibat nie był obowiązkowy. Zdobył wszechstronne wykształcenie w Rzymie. Należał do hierarchii duchowej Wiecznego Miasta. Przyjął święcenia diakonatu. Przez jakiś czas był „apokryzariuszem", czyli legatem, nuncjuszem papieskim na dworze cesarskim w Konstantynopolu.

Po śmierci pochodzącego z Jerozolimy papieża Teodora I, w lipcu 649 roku został wybrany jego następcą. Przyjął wybór, a następnie święcenia kapłańskie i sakrę biskupią. Został konsekrowany bez zatwierdzenia cesarza. Konstans II poczuł się dotknięty takim obrotem spraw i odmówił uznania Marcina I jako prawowitego papieża.

Cesarz Konstans II, zwany też Brodatym, miał 19 lat, kiedy wybrano nowego papieża. Był ambitny i okrutny. Jawnie sprzyjał heretyckim poglądom monoteletów, czyli tych chrześcijan, którzy głosili, że w Jezusie była tylko jedna wola, boska, negując w ten sposób prawdziwe człowieczeństwo Chrystusa.

Marcin I uważał, że nawet chrześcijańscy władcy nie mogą decydować o wewnętrznych sprawach Kościoła. Dlatego, mimo iż taka była praktyka wcześniej, przyjął wybór i został konsekrowany nie starając się i nie czekając na zatwierdzenie cesarskie. W związku z tym cesarz nie uznał wyboru papieża, uważał go za buntownika, zdrajcę i uzurpatora.

Innym elementem konfliktu papieża z cesarzem stała się kwestia prawowierności nauczania. Marcin I znał poglądy monoteletów i od początku pontyfikatu dążył do jasnego określenia stanowiska Kościoła w tej kwestii. Dlatego zwołał synod biskupów na Lateranie w Rzymie. Nie zwrócił się jednak z prośbą o zwołanie go do cesarza, ale ogłosił spotkanie z własnej inicjatywy. Na synodzie jesienią 649 roku pojawiło się 105 biskupów łacińskich i 30 wschodnich. Potępiono błędy monoteletyzmu i w osobnym piśmie wyjaśniono jaka jest prawdziwa nauka katolicka. Dokumenty synodu zostały rozesłane do wszystkich biskupów, a także do cesarza.

Konstans II uznał to za atak na jego autorytet i nakazał aresztowanie papieża.

Do pojmania doszło 17 czerwca 653 roku. Zebranym duchownym odczytano list cesarza Konstansa o złożeniu papieża z urzędu. Marcina I przewieziono pod strażą do Ostii, skąd statkiem został przetransportowany na grecką wyspę Naxos. Już w czasie podróży był poniżany i źle traktowany.

Po kilku miesiącach został przewieziony do Konstantynopola. Był trzymany w gorszych warunkach niż przestępcy. Podczas śledztwa był brutalnie torturowany. Skazano go na śmierć, ale patriarcha Konstantynopola Paweł II wstawił się za nim. Cesarz nie chciał też, by inni widzieli w Marcinie I papieża męczennika i skazał go ostatecznie na wygnanie. W roku 654 trafił na Chersonez Taurydzki, dzisiejszy Krym i ostatnie miesiące życia spędził w ubóstwie niedaleko dzisiejszego Sewastopola.

Podawane są różne daty jego śmierci, która nastąpiła w 655 roku.

W ikonografii św. Marcin I ukazywany jest jako papież w stroju pontyfikalnym, często z księgą w dłoni.