20. Najświętsza Maryja Panna Matka Kościoła

Zesłanie Ducha Świętego było początkiem działalności Kościoła. Maryja była razem z uczniami w Wieczerniku, kiedy spełniła się obietnica Chrystusa, że przyśle Pocieszyciela. Ta, która była „pełna łaski", która jako pierwsza przyjęła i zrodziła Zbawiciela, razem z apostołami doświadczyła zstąpienia Ducha Świętego na pierwszą wspólnotę Kościoła. Od tego momentu Maryja towarzyszyła rozwijającej się wspólnocie wierzących w świecie.

Teologowie od początków dziejów Kościoła nadawali Maryi tytuł Matki Kościoła. Wielu papieży posługiwało się także tym określeniem w stosunku do Maryi. Właśnie dlatego 16 września 1964 roku, podczas trwania trzeciej sesji Soboru Watykańskiego II, w imieniu 70 polskich biskupów, wśród których był Karol Wojtyła, późniejszy papież, św. Jan Paweł II, zabrał głos kardynał Stefan Wyszyński. Prymas Polski wygłosił przemówienie i uzasadniał konieczność oficjalnego ogłoszenia Maryi Matką Kościoła. Powoływał się na dzieje narodu polskiego i na rolę Maryi w naszej historii.

Biskupi polscy złożyli Pawłowi VI Memoriał z prośbą o ogłoszenie Maryi Matką Kościoła i oddanie Jej Sercu całej Rodziny ludzkiej. Zabiegali ponadto o włączenie nauki o Matce Najświętszej do soborowej Konstytucji o Kościele.

Niedługo potem, na zakończenie trzeciej sesji soboru, 21 listopada 1964 roku, została ogłoszona Konstytucja o Kościele Lumen gentium. Papież Paweł VI w swoim przemówieniu podkreślał, że jej „szczytem i ukoronowaniem jest cały rozdział poświęcony Matce Bożej”. Według papieża jest to najobszerniejsza synteza doktryny maryjnej, jaka kiedykolwiek została opracowana przez sobór powszechny. Jej celem było „ukazanie oblicza Kościoła świętego, z którym Maryja jest ściśle związana”.

Paweł VI powiedział wtedy: „Ku chwale Najświętszej Maryi Panny oraz ku naszej radości, ogłaszamy Najświętszą Maryję Pannę Matką Kościoła, czyli całego Ludu chrześcijańskiego, zarówno wiernych, jak i pasterzy, którzy wszyscy zwą Ją swą Matką najmilszą. Ustanawiamy również, aby odtąd cały lud chrześcijański oddawał Matce Boga pod tym właśnie najmilszym Imieniem jeszcze większą cześć i do Niej zanosił swe prośby... Twemu Niepokalanemu Sercu powierzamy, o Bogurodzico Dziewico, całą ludzkość!”
Potem Paweł VI dodał, że „nabożeństwo do Maryi (...) jest środkiem z istoty swej podporządkowanym kierowaniu dusz do Chrystusa i tym samym łączeniu ich z Ojcem, w miłości Ducha Świętego”.

Biskupi w Polsce w liście pasterskim ogłaszającym wprowadzenie święta przekazywali, że po wypowiedzeniu tych słów wśród ojców soborowych zapanowała nieopisana radość, którą można by porównać tylko z radością, jaką było ogłoszenie dogmatu o Boskim Macierzyństwie Maryi na soborze w Efezie w 431 roku.

W czerwcu 1968 roku, na zakończenie Roku Wiary, papież Paweł VI potwierdził swoje orzeczenie o Maryi, Matce Kościoła w Wyznaniu Wiary. W swoim słynnym Credo Paweł VI pisał: „Wierzymy, że Najświętsza Boża Rodzicielka, nowa Ewa, Matka Kościoła, spieszy pełnić z nieba macierzyńskie zadanie wobec członków Chrystusa, aby dopomóc do zrodzenia i pomnożenia życia Bożego w duszach ludzi odkupionych”.

Episkopat Polski dołączył do Litanii Loretańskiej wezwanie: „Matko Kościoła, módl się za nami” i zwrócił się z prośbą do Stolicy Świętej, by takie wezwanie znalazło się też w litanii odmawianej w Kościele Powszechnym. Biskupi prosili także o ustanowienie powszechnego Święta Maryi Matki Kościoła. W Kościele polskim święto to zostało wprowadzone w roku 1971. W Kościele powszechnym wprowadził je w 2018 roku papież Franciszek.